Zastanawiasz się czy na podstawie wyników badań krwi jesteś w stanie dowiedzieć się czy występują u Ciebie zaburzenia żołądkowo-jelitowe? Pośrednio tak!

Z podstawowych badań możesz wyciągnąć wnioski m.in.: o stanie zdrowia wątroby, o tym jak sprawnie zachodzą procesy trawienia i wchłaniania oraz jak pracuje twój pęcherzyk żółciowy. 

Na podstawie tych wyników i zestawieniu ich z objawami zgłaszanymi przez pacjenta ustala się dalszą, indywidualnie dobraną pod jego potrzeby diagnostykę. 

Normy laboratoryjne a normy funkcjonalne

Zaznaczenie różnicy między tymi dwoma normami jest bardzo istotne, aby poprawnie analizować wyniki badań.

Normy laboratoryjne to normy określane na podstawie stanu zdrowia grupy 100 osób. Jest to norma statystyczna odnosząca się do 95% populacji. 

5% ze 100 badanych wyników odrzuca się ponieważ są wynikami skrajnymi. Mówiąc prościej z grupy badanych osób odrzuca się skrajne wyniki, a pozostałe oznacza jako normę.  

Każde laboratorium ustala własny zakres norm, w odniesieniu do populacji osób badanych i stosowanych technik kalibracji aparatury. Wykonując badania w różnych laboratoriach można zaobserwować różnice w wartościach norm. 

Natomiast normy funkcjonalne pozwalają ocenić ryzyko wystąpienia choroby we wczesnej fazie, zanim zaczną rozwijać się pełne objawy. Ustala się je poprzez zsumowanie dolnego i górnego zakresu referencyjnego i dzieli na pół. Normy funkcjonalne są mniej znanymi parametrami, ale bardzo łatwo można odnaleźć je w badaniach naukowych. 

Przygotowanie do badań

Niezwykle istotne jest poprawne przygotowanie się do badań krwi, z tego względu, że może zaburzyć to otrzymane wyniki i utrudnić wyciągnięcie wniosków i postawienie prawidłowej diagnozy. 

Na naszym kanale na YouTube znajdziesz film, gdzie są dokładnie opisane elementy przygotowania do badań - https://www.youtube.com/watch?v=kNQD60sUj5I 

Morfologia

Morfologia krwi to jedno z najbardziej podstawowych i najczęściej wykonywanych badań. Badanie polega na analizie składu krwi, jakości oraz liczby poszczególnych składników. Na podstawie samej morfologii można wywnioskować o niepokojących sygnałach z organizmu lub nawet chorobie, dlatego warto dokładnie czytać te wyniki. Pamiętaj, że morfologię należy czytać całościowo, a wnioski wyciągać na podstawie zestawienia parametrów. W zależności od labolatorium zakresy norm mogą się różnić, dlatego też nie są uwzględnione poniżej. 

A jak ma się morfologia do zaburzeń żołądkowo-jelitowych? Możesz z niej dowiedzieć się:

• czy występują infekcje organizmu, 

• czy możesz mieć pasożyty, 

• czy i jakie masz niedobory, 

• jak ma się twoja odporność. 

W tym artykule zwrócę uwagę na parametry istotne względem zaburzeń żołądkowo-jelitowych. 

Parametry opisujące krwinki czerwone

Łączna liczba erytrocytów - RBC

Erytrocyty, inaczej krwinki czerwone są jednym ze składników krwi. W dobę dochodzi do produkcji nawet 20 mln nowych krwinek czerwonych. Na zwiększenie ich stężenia wpływa niedotlenienie organizmu oraz intensywne treningi czy wyjazd w góry. 

Warto pamiętać o tym, że liczba krwinek czerwonych jest wyższa u mężczyzn niż kobiet, a także jest typowa dla dzieci. Stres wpływa na zwiększenie ilości krwinek czerwonych, ale jeśli jest to stres przewlekły może dojść do obniżenia ich stężenia. 

Obniżona wartość  RBC wskazuje na niedokrwistość, w kontekście pracy układu pokarmowego możemy podejrzewać: 

• występowanie niedoborów pokarmowych - witaminy B12, żelaza, miedzi, kwasu foliowego, witaminy C, których przyczyną może być niedoborowa dieta lub przyjmowanie niektórych leków (IPP, NLPZ), dysbioza jelitowa czy infekcje bakteryjne (np. Helicobacter pylori w żołądku), pasożytnicze, grzybicze. 

Hemoglobina

Jest białkiem występującym w krwinkach czerwonych. Jej głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu i składników odżywczych wraz z krwią do wszystkich komórek organizmu. 

Obniżone stężenie hemoglobiny może wskazywać na niedobory kwasu foliowego, witaminy B12 czy żelaza, które wynikają głównie ze złego wchłaniania składników odżywczych w układzie pokarmowym lub niedoborowej diety.

Pozostałe parametry opisujące krwinki czerwone to:

• MCV - mówi o średniej objętości erytrocytu,

• MCH - wskazuje na średnią masę erytrocytu,

• MCHC - określa stężenie hemoglobiny w erytrocytach. 

W zależności od parametru podwyższone lub obniżone ich wartości będą wskazywać na niedobory żelaza, witaminy B12, B6, kwasu foliowego, a to podobnie jak w przypadku poprzednich parametrów wskazuje na problemy z wchłanianiem lub niedoborową dietę.

RDW

Parametr ten określa czy krwinki czerwone mają podobną objętość. Jest on bardzo pomocny przy szukaniu przyczyn anemii. Wartość RDW zależy od ilości niedojrzałych i starych krwinek czerwonych.

 Istotne jest to, że odchylenia wartości RDW poprzedzają o około pół roku wystąpienie odchyleń w pozostałych wskaźnikach czerwonokrwinkowych. 

Podwyższenie wartości RDW jest stosunkowo wczesnym objawem niedoboru: żelaza, witaminy B12 oraz kwasu foliowego. 

Liczba płytek krwi

Płytki krwi - trombocyty - to jedne z elementów morfotycznych krwi, są kluczowe w procesie krzepnięcia krwi. 

Ich niska liczba może wskazywać na niedobory żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego oraz innych składników mineralnych. 

Natomiast zbyt wysoka liczba płytek krwi może wskazywać na choroby przebiegające z uszkodzeniem przewodu pokarmowego np. wrzody oraz (co jest także istotne w kontekście problemów żołądkowo-jelitowych) zaburzoną gospodarkę cukrową. 

Krwinki białe - WBC

Inaczej zwane także leukocytami, są jednym z elementów morfotycznych krwi. Ich rolą jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami. Kontrolując ich wartości trzeba mieć na uwadze to, że ich ilość wzrasta w czasie infekcji czy wskutek działania innych czynników obciążających układ odpornościowy. 

Wartości znacznie odbiegające od zakresów referencyjnych mogą wskazywać na możliwość wystąpienia:

• zakażenia bakteryjnego, pasożytniczego, grzybiczego czy wirusowego,

• chorób zapalnych jelit,

• zatrucia pokarmowego. 

Wśród białych krwinek możemy wyróżnić limfocyty, monocyty, neutrofile, eozynofile oraz bazofile. Ich wartości w wynikach krwi są także zależne od aktualnego stanu organizmu. 

Zbyt niska liczba limfocytów może sugerować występowanie dysbiozy jelitowej oraz rozrostu patogennej flory bakteryjnej jelit. 

W przypadku nadmiernej ilości eozynofili możemy mieć podejrzenia wystąpienia:

• zakażeń pasożytniczych (mogą być podwyższone po kuracji przeciwpasożytniczej),

• nietolerancji histaminy,

• chorób zapalnych jelit. 

Lipidogram

Na początku chciałabym podkreślić jak bardzo ważne role pełni w organizmie cholesterol. Jest on produkowany w jelicie cienkim, w wątrobie i w skórze, a także częściowo jest dostarczany z dietą.

Cholesterol jest substratem do produkcji wielu elementów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania jak na przykład:

• witamina D,

• kwasy żółciowe,

• hormony płciowe,

• otoczki mielinowe w układzie nerwowym.

W kontekście tego artykułu ważne jest podkreślenie jego roli we wsparciu procesu trawienia i wchłaniania. Cholesterol to jeden z głównych składników kwasów żółciowych. Żółć jest niezbędna do emulgowania tłuszczów co ułatwia ich trawienie, bierze udział we wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz oczyszczaniu organizmu z toksyn. 

W skład lipidogramu wchodzi:

• cholesterol całkowity,

• cholesterol frakcji HDL

• cholesterol frakcji LDL,

• trójglicerydy. 

Warto wykonywać badanie całego profilu lipidowego, z tego względu, że daje nam to pełen obraz sytuacji w organizmie.

Cholesterol całkowity

Zarówno zbyt niski i zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi powinien być dla nas niepokojący i zasugerować konsultacje z lekarzem. Zapamiętaj, że zbyt wysokie stężenia cholesterolu we krwi mogą wskazywać na toczące się w nim stany zapalne. 

Wartości 175-230 mg/dl są w granicach normy.

A czego możesz się dowiedzieć na podstawie wyników cholesterolu w kontekście zaburzeń żołądkowo-jelitowych?

• Zbyt wysokie stężenia mogą sugerować: 

• choroby przewlekłe, autoimmunologiczne czy przewlekłe zakażenia np. Helicobacter pylori,

• problemy z gospodarką cukrową (tak, ona też ma wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego),

• niedoczynność tarczycy - konwersja hormonów tarczycy zachodzi głównie w wątrobie i jelitach, dlatego stan układu pokarmowego wpływa na funkcjonowanie tarczycy i na odwrót tarczyca wpływa na układ pokarmowy.

• Zbyt niskie stężenia mogą sugerować: 

  • upośledzenie pracy wątroby i zwrotnego wchłaniania kwasów tłuszczowych,

  • zaburzenia wchłaniania w jelitach oraz gospodarowania cholesterolu z kwasów żółciowych np. w chorobach zapalnych jelit.

Cholesterol frakcji HDL i LDL

Analizując wyniki badań warto sprawdzić stosunek cholesterolu frakcji LDL i HDL, który powinien wynosić około 2:1.

Wartości cholesterolu frakcji HDL powinny wynosić 50-80 mg/dl.

A czego możesz dowiedzieć na podstawie wyników cholesterolu frakcji HDL i LDL w kontekście zaburzeń żołądkowo-jelitowych?

• Zbyt wysokie stężenie może sugerować:

  • infekcje np. pasożytnicze, bakteryjne czy wirusowe,

  • dysbiozę jelitową i przerost złej flory bakteryjnej 

  • dużą liczbę krążących w krwi lipopolisacharydów (LPS- są to cząsteczki występujące na powierzchni bakterii)

• Zbyt niskie stężenie może sugerować:

  • długotrwałe zakażenie stanowiące obciążenie dla wątroby np. Helicobacter pylori,

  • zaburzenia krążenia wątrobowo-jelitowego. 

Trójglicerydy

Pożądana wartość trójglicerydów to 70-120 mg/dl.

W kontekście chorób żołądkowo-jelitowych niskie stężenie trójglicerydów będą niepokojące. Co może to sugerować?

• problemy trawienne, związane z upośledzonym wchłanianiem w jelitach oraz wytwarzaniem żółci przez wątrobę,

• zaburzoną zwrotną resorpcję kwasów tłuszczowych w kosmkach jelitowych i ich zniszczenie,

• niewystarczające wytwarzanie żółci. 

Witamina B12

Witamina B12 odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie, odpowiada za:

• tworzenie otoczek nerwowych i elementów morfotycznych krwi,

• jest niezbędna do tworzenia aktywnych form folianów,

• odpowiada za metylację homocysteiny do metioniny.

Jej źródłem są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego, dlatego weganie i wegetarianie mogą mieć jej niedobory, ale nie jest to regułą. 

Wartości we krwi do jakich dążymy wynoszą >500 pg/ml.

Skoro w rolach witaminy B12 nie wymieniłam jej wpływu na układ pokarmowy, to dlaczego o niej piszę? Z tego względu, że wchłanianie witaminy B12 jest zależne od stanu układu pokarmowego.

 Dobrze pracujący żołądek i jelita to sukces do prawidłowego wchłaniania witaminy B12. W żołądku wytwarzany jest czynnik wewnętrzny, bez którego udziału wchłanianie witaminy B12 jest niemożliwe. W jelitach stan kosmków jelitowych wpływa na jej wykorzystanie, natomiast wątroba odpowiada za jej magazynowanie. 

Co mogą sugerować niskie stężenia witaminy B12 w wynikach badań?

• problemy z żołądkiem np. stany zapalne, nadżerki, wrzody, zakażenie Helicobacter pylori,

• infekcje pasożytnicze,

• zbyt wysokie pH w żołądku,

• małą ilość czynnika wewnętrznego, która jest związana z niedoborami cynku,

• choroby zapalne jelit.

Kwas foliowy

Jest niezbędny do podziałów DNA, wytwarzania nowych komórek. Kwas foliowy kojarzy się głównie z kobietami starającymi się o ciążę, ale każdy z nas powinien zadbać o jego prawidłową ilość w diecie, chociażby ze względu na funkcjonowanie układu nerwowego. 

Głównym źródłem kwasu foliowego w diecie są zielone warzywa liściaste. Jeśli decydujesz się na suplementację wybierz preparat ze zmetylowaną formą kwasu foliowego, która jest łatwiejsza do metabolizowania dla organizmu. 

Wartości we krwi do jakich dążymy wynoszą >12 ng/ml.

O czym może świadczyć niski poziom kwasu foliowego:

• upośledzone wchłanianie spowodowane przez np. celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna itp.

• zaburzenia pracy i choroby wątroby,

• infekcje pasożytnicze.

Żelazo i ferrytyna

Żelazo jest składnikiem niezbędnym do produkcji krwi. Jego funkcje w organizmie związane są z transportem, magazynowaniem i wykorzystaniem tlenu. Bierze udział w syntezie DNA czy obronie organizmu przed bakteriami i wirusami. 

Robiąc rutynowe badania sprawdzasz poziom żelaza, które krąży we krwi (na jego poziom wpływa ilość żelaza przyjętego z posiłkiem). Dla bardziej dokładnego spojrzenia na gospodarkę żelaza w organizmie warto zbadać poziom ferrytyny - czyli magazynu żelaza.

Pożądane wartości ferrytyny dla kobiet to >50 ng/ml oraz dla mężczyzn 70-150 ng/ml. Wartości żelaza powinny mieścić się mniej więcej w połowie normy laboratoryjnej. 

Wyróżniamy dwie formy żelaza dostarczanego z pożywieniem - hemowe czyli pochodzenia zwierzęcego oraz niehemowe czyli pochodzenia roślinnego. Łatwiejsze do przyswojenia dla organizmu jest żelazo hemowe. 

Warto pamiętać, że niektóre składniki dostarczane razem z dietą mogą ułatwiać lub utrudniać jego wchłanianie.  

Obecność źródeł witaminy C wpłynie pozytywnie na wchłanianie żelaza. Podobnie kwas solny obecny w żołądku, dlatego warto dbać o jego prawidłowe wydzielanie np. przez stosowanie ziół wspomagających wytwarzanie HCL (jeśli nie masz do tego przeciwwskazań).

Co może sugerować niskie stężenie żelaza i ferrytyny?

• chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy,

• krwawienia z przewodu pokarmowego,

• infekcje pasożytnicze,

• niedobory kwasu solnego w żołądku,

• zakażenie Helicobacter pylori,

• celiakię.

Podsumowanie

Umiejętne podejście do odczytania wyników badań może wskazać na wiele chorób toczących się w organizmie. Dlatego warto konsultować wszystkie wyniki ze swoim lekarzem.

Oczywiście kluczowe jest rozszerzenie diagnostyki pod choroby/infekcje, które podejrzewamy, aby uzyskać jak najbardziej rzetelny wynik.