Helicobacter pylori - diagnostyka

Helicobacter pylori to gram-ujemna bakteria (oznacza to, że w jej budowie jest obecna zewnętrzna błona komórkowa). Jest zaliczana do pałeczek oraz posiada kilka witek o helikalnym kształcie.

Bakteria ta została odkryta w 1982 roku przez dwóch australijskich uczonych, na błonie śluzowej żołądka. Co ciekawe nazwa Helicobacter (helix-spirala) nawiązuje do kształtu bakterii, który umożliwia jej wnikanie w głąb błony śluzowej żołądka.

H. pylori jest wykrywana głównie w części żołądka zwanej odźwiernikiem. Bakteria ma zdolności do przeżycia w kwaśnym środowisku żołądka, ponieważ wnika ona w cienką warstwę śluzu obecną na wewnętrznej stronie żołądka, co chroni ją przed działaniem kwasu solnego. Dodatkowo Helicobacter pylori produkuje ureazę, która jest enzymem służącym do rozkładania mocznika do amoniaku. Dzięki temu zobojętniony jest kwas solny i to ułatwia jej przeżycie.

Do zakażenia bakterią dochodzi zazwyczaj w dzieciństwie. Zakażenie przebiega drogą pokarmową. Niemal połowa ludzkości jest zakażona Helicobacter pylori, ale nie u każdego zakażenie przebiega objawowo. 

DIAGNOSTYKA HELICOBACTER PYLORI

Metody diagnostyczne zakażenia Helicobacter pylori można podzielić na:

• metody inwazyjne, do których należy: test ureazowy oraz badanie histopatologiczne wycinka z części odźwiernikowej żołądka (oba w czasie gastroskopii)

• metody nieinwazyjne, do których należą: testy oddechowe, testy wykrywające antygen H. pylori w kale oraz testy serologiczne (wynik dodatni nie świadczy o aktualnym zakażeniu, ponieważ przeciwciała mogą się utrzymywać jeszcze długi czas po eradykacji).

PRZYGOTOWANIE DO BADAŃ 

Przygotowanie do samego badania w kierunku obecności Helicobacter pylori w żołądku jest bardzo istotnym etapem. Od niego zależy uzyskanie rzetelnego wyniku badania. 

Procedury przygotowania do badania mogą różnić się w zależności od miejsca w jakim wykonujesz badanie, warto skontaktować się z jednostką i dopytać o wszystkie szczegóły. 

Zaleca się, aby:

• nie przyjmować antybiotyków oraz preparatów bizmutu na okres 4 tygodni przed badaniem (wyjątek: badania serologiczne),

• nie przyjmować inhibitorów pompy protonowej (IPP) przez okres 2 tygodni przed badaniem

TEST UREAZOWY - RUT lub CLO

Jest to metoda inwazyjna wykrywania zakażenia Helicobacter pylori. Wymagane jest wykonanie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego - gastroskopii. W czasie tego badania pobierany jest wycinek błony śluzowej żołądka. Najbardziej optymalne jest pobranie 1 wycinka z części odźwiernikowej oraz 1 wycinka z trzonu żołądka. 

Wycinek pobranego materiału jest umieszczany na specjalnej płytce, która zawiera mocznik i dodatkowy inny odczynnik. Jeśli w pobranym materiale jest obecne Helicobacter pylori, dojdzie do zmiany koloru odczynnika, na skutek produkowanej przez bakterie ureazy. Końcowy wynik testu jest uzyskiwany po około 15 minutach do 24 godzin. 

Badanie jest wykonywane kiedy istnieje wskazanie do wykonania gastroskopii i nie ma przeciwwskazań do wykonania biopsji. 

Istnieje ryzyko uzyskania wyniku fałszywie ujemnego gdy:

• w żołądku jest obecna mała ilość bakterii,

• obecna jest krew w żołądku,

• bakterie Helicobacter pylori są rozmieszczone wysepkowato i pobrany wycinek nie był miejscem występowania bakterii. 

TEST ODDECHOWY W KIERUNKU HELICOBACTER PYLORI

Test ten należy do nieinwazyjnych metod diagnostycznych - nie wymaga gastroskopii. Test polega na rozkładzie mocznika przez produkowany przez bakterię enzym - ureazę.

Pamiętaj o właściwym przygotowaniu do badania.

Test rozpoczyna się od spożycia przez pacjenta mocznika, który jest znakowany nie radioaktywnym węglem C13 (najczęściej stosowany). W wyniku hydrolizy mocznika powstaje 13CO2, który jest wydalany razem z wydychanym powietrzem.

Test ten wykonuje się u osób, u których nie jest planowana gastroskopia lub istnieją przeciwwskazania do jej wykonania. Służy on do wykrycia zakażenia Helicobacter pylori i kontroli skuteczności leczenia.

Wśród przyczyn wyników fałszywie ujemnych wyróżnia się:

• Małą liczbę bakterii najczęściej spowodowaną przyjmowaniem antybiotyków, preparatu bizmutu lub IPP, krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego, zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka, rakiem żołądka.

• Obecność krwi w żołądku.

ANTYGEN HELICOBACTER PYLORI W KALE

Procedura przygotowanie do badania jest opisana powyżej. 

Materiałem do badania jest próbka kału, ważne aby był to stolec niebiegunkowy. Próbkę należy pobrać do czystego, szczelnie zamykanego, przeznaczonego do tego celu pojemnika i dostarczyć do laboratorium jak najszybciej. Próbka powinna być przechowywana w temperaturze 2-7 stopni, nie dłużej niż 24 godziny.

Badanie polega na oznaczeniu antygenu Helicobacter pylori w kale za pomocą metod immunochemicznych i specjalnych analizatorów. 

Podobnie jak w przypadku testu oddechowego jest to test z wyboru do rozpoznania zakażenia H. Pylori lub sprawdzenia skuteczności leczenia eradykacyjnego, u osób, u których nie jest planowane wykonanie gastroskopii. 

Do przyczyn uzyskania wyników fałszywie ujemnych należy:

• Mała liczba bakterii

• Niewłaściwe przechowywanie próbki kału.

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO HELICOBACTER PYLORI W SUROWICY - TESTY SEROLOGICZNE

Ta metoda należy do nieinwazyjnych metod wykrywania Helicobacter pylori. 

W wyniku zakażenia H. Pylori w organizmie wytwarzane są przeciwciała przeciwko antygenom bakterii w klasach IgM, IgG oraz IgA. Najczęściej oznaczane są przeciwciała w klasie IgG.

Badanie polega na jakościowym lub ilościowym oznaczeniu przeciwciał w surowicy. 

Uzyskanie wyniku dodatniego w tym badaniu nie świadczy o przebiegu aktualnego zakażenia, ponieważ przeciwciała mogą występować we krwi nawet ponad rok od wyleczenia. 

Ze względu, że do badania nie jest wymagane specjalne przygotowanie, może być ono wykorzystane jako badanie przesiewowe, jeśli inne badania są niemożliwe do wykonania.