Pasożyty, mimo że często pozostają poza uwagą w codziennej diagnostyce, ich obecność w organizmie człowieka może stanowić poważne i długofalowe zagrożenie dla zdrowia. Wnikając do organizmu człowieka, potrafią w nim bytować przez długi czas bez wyraźnych objawów, stopniowo osłabiając układ odpornościowy, zaburzając procesy metaboliczne i  pracę narządów wewnętrznych. W niniejszym artykule omówiono wpływ pasożytów na organizm człowieka, metody ich wykrywania oraz znaczenie profilaktyki w ograniczaniu ryzyka zakażeń.

Jakie zakażenia pasożytnicze występują najczęściej?

Wśród najczęściej spotykanych zakażeń pasożytniczych w naszej pracy gabinetowej zdecydowanie królują dwa pasożyty – glista ludzka (Ascaris lumbricoides) oraz pierwotniak Giardia lamblia (Giardia intestinalis).

Giardia lamblia to mikroskopijny pierwotniak, czyli organizm jednokomórkowy, niewidoczny gołym okiem. Bytuje głównie w jelicie cienkim, gdzie przylega do ścian jelita, mogąc powodować uszkodzenie kosmków jelitowych, co skutkuje zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych, a w efekcie prowadzi do niedoborów pokarmowych. Zakażenie najczęściej następuje przez spożycie skażonej wody, niedomytych warzyw lub kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami.

Z kolei glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to przedstawiciel robaków obłych, który potrafi osiągać nawet 15 – 35 cm długości. Po połknięciu jaj pasożyta (np. z zanieczyszczoną żywnością lub przez brudne ręce), larwy glisty przedostają się do krwiobiegu, wędrują przez płuca, a następnie trafiają do jelit, gdzie rozwijają się w dorosłe osobniki.

Mimo różnic, łączy je jedno – bardzo łatwo się nimi zarazić, a ich obecność w organizmie może pozostać przez długi czas niezauważona. 

Zakażenie pasożytami wymaga leczenia i odpowiedniego podejścia dietetycznego!

Objawy

Objawy zakażeń pasożytniczych mogą być niezwykle zróżnicowane, zależnie od rodzaju pasożyta oraz lokalizacji jego bytowania w organizmie. W niektórych przypadkach infekcje pasożytnicze rozwijają się w sposób skryty, nie dając wyraźnych symptomów, co znacząco utrudnia ich wykrycie. Niemniej jednak, mogą wywoływać charakterystyczne objawy, w tym:

• bóle brzucha,

• biegunki, zaparcia, dysregulacja wypróżnień

• wzdęcia,

• nudności,

• utrata masy ciała, zaburzenia łaknienia,

• osłabienie, przewlekłe zmęczenie,

• zmiany skórne,

• objawy alergiczne,

• zgrzytanie zębami,

• zaburzenia o podłożu psychicznym, takie jak lęki, czy problemy ze snem.

Długotrwałe zakażenia pasożytnicze mogą również prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Pasożyty bytujące w organizmach ludzkich mają potencjał do uszkadzania tkanek i narządów, co może skutkować zaburzeniami np. pracy wątroby. Często prowadzą one także do problemów z wchłanianiem składników odżywczych w przewodzie pokarmowym, co w dłuższym czasie prowadzi do niedoborów witamin i składników mineralnych. Osłabienie funkcji trawiennych może z kolei sprzyjać rozwojowi przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim, co dodatkowo potęguje zaburzenia metaboliczne. Ponadto, pasożyty mogą osłabiać układ odpornościowy, czyniąc organizm bardziej podatnym na inne infekcje i choroby.

Diagnostyka pasożytów

Diagnostyka pasożytów obejmuje różnorodne metody, z których najbardziej efektywną jest badanie kału. Warto jednak zaznaczyć, że proces ten wymaga cierpliwości, ponieważ pasożyty nie zawsze są obecne w każdej próbce, co może utrudniać ich wykrycie za pierwszym razem. Poniżej przedstawiono wskazówki, które warto uwzględnić w trakcie diagnostyki:

• Badania kału w kierunku pasożytów powinny być przeprowadzane w specjalistycznych laboratoriach parazytologicznych, które dysponują odpowiednim wyposażeniem oraz wiedzą niezbędną do ich precyzyjnej identyfikacji.

• Zbieranie trzech próbek kału w odstępach 2-3 dniowych zwiększa skuteczność wykrywania pasożytów, gdyż ich obecność w kale może być zmienna w zależności od fazy cyklu rozwojowego.

• Prowokacja lekiem żółciopędnym (jeżeli nie ma przeciwwskazań) stosowana jest w celu zwiększenia wydzielania żółci, co sprzyja uwidocznieniu pasożytów, zwłaszcza tych bytujących w drogach żółciowych, takich jak Giardia lamblia.

Profilaktyka

Świadome podejmowanie codziennych działań może znacząco zmniejszyć ryzyko zakażeń m.in:

• Higiena osobista - regularne mycie rąk, szczególnie przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety oraz dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem.

• Odpowiednia obróbka termiczna żywności 

• Zwalczanie pasożytów u zwierząt – regularne odrobaczanie zwierząt domowych, unikanie kontaktu z „nieznajomymi” zwierzętami.

• Ochrona przed zakażeniem wodami – unikanie kąpieli w zanieczyszczonych wodach, nie spożywanie wody z nieznajomych źródeł

• Edukacja zdrowotna – podnoszenie świadomości o ryzyku zakażeń i sposobach ich zapobiegania.